Centrum Walzel

Centrum Walzel, udana rekonstrukcja cennego zabytku przemysłu

Budynek niegdysiejszej fabryki włókienniczej Josef Walzel a synové w Meziměstí w wybornej kondycji dożywa się wieku 135 lat od jego wybudowania, w 2021 roku przypomnimy sobie rocznicę 170 lat od założenia firmy. Budynek przeżył wiele wzlotów i upadków związanych z dramatycznym rozwojem przemysłu włókienniczego pod koniec XIX i na początku XX wieku, następnie z jeszcze bardziej dramatycznym rozwojem politycznym. Rozpad monarchii austro-węgierskiej po pierwszej wojnie światowej oznaczał stratę rynków zbytu, po przyłączeniu czeskiego pogranicza do Rzeszy Niemieckiej na samym początku drugiej wojny światowej fabryka Walzelów straciła źródła surowców i została zamknięta. Wznowienia produkcji nie doczekała się również w latach powojennych, stała się na wiele lat niszczejącym magazynem a pod koniec drugiego tysiąclecia groziła jej rozbiórka.

Obiekt udało się uratować tylko dzięki nowemu planowi wykorzystania, który opierał się na idei stworzenia wielofunkcyjnego centrum komercyjnego i rozrywkowego Centrum Walzel. Podstawowym założeniem była jednak całkowita przebudowa i przekształcenie budynku czysto przemysłowego w nowoczesny obiekt z przyjaznym otoczeniem, a jednocześnie funkcjonalny technicznie i logistycznie. Ważnym kryterium był model trwałości finansowej, czyli stworzenie treści i usług, które zapewnią Centrum Walzel rentowność. To wszystko według pierwotnego zadania inwestora z naciskiem na zachowanie obiektu w jego pierwotnej masie, formie oraz podkreślenie wewnętrznego i zewnętrznego charakteru typowej architektury fabrycznej z początków epoki przemysłowej.

Z perspektywy ponad pięciu lat od rekolaudacji budynku można stwierdzić, że udało się spełnić wszystkie wymienione parametry. Przebudowa nie obyła się bez kompromisów, wymuszonych zaostrzeniem norm budowlanych, bezpieczeństwa, przeciwpożarowych i higienicznych, a także koniecznością rozwiązań technologicznych i komunikacyjnych uwzględniających zmianę przeznaczenia obiektu. Chodziło na przykład o konieczność Chodziło na przykład o konieczność obmurowania żeliwnych słupów, które przez dziesięciolecia podpierały ogromne powierzchnie stropów wielokondygnacyjnego budynku. Nowoczesne okna ze szybami próżniowymi zastąpiły pozostałości okien jednoszybowych o tradycyjnej konstrukcji szczeblinowej, które jednak subtelnie imitują zewnętrzne kraty ewokujące pierwotny charakter.

W odnowie obiektu należy pozytywnie ocenić przede wszystkim inwestora, ponieważ, chociaż nie chodzi o chroniony zabytek, budynek w maksymalnym możliwym stopniu został odtworzony do pierwotnego stanu. W nienaruszonej formie została zachowana bryła budynku oraz jego podstawowe oblicze wizualne, i to ze wszystkich stron obiektu, również ze strony do dziedzińca. Praktycznie wszystkie otwory okienne zostały zachowane w pierwotnym rytmie, kształcie i wielkości, również surowa dekoracyjność industrialna nietynkowanymi cegłami w łukach nadokiennych i piaskowcowe parapety. Oryginalny charakter zachował również płaski dach. Wszystko rozwiązane tak, aby zwiększyć komfort używania obiektu, wydłużyć jego żywotność, z poszanowaniem tradycji powstałej w czasie budowy linii kolejowej Choceň – Meziměstí – Broumov, kiedy do regionu dotarła wtedy obca typologia architektoniczna, która jednak szybko i bezproblemowo została przyjęta i z dzisiejszego punktu widzenia całkowicie zadomowiła się. Natomiast jakakolwiek wyraźna ingerencja w jej surowe, oszczędne i naprawdę zasadnicze schematy byłaby postrzegana jako nieestetyczna i niedopuszczalna. Takich ingerencji wrażliwe, pokorne i przyjazne podejście architekta do genius loci całego budynku odnowę budynku oszczędziło i industrialny charakter został dotrzymany nawet w kolorystyce elewacji i wnętrz, co wzmacnia ogólne wrażenie z zachowaniem dyskretnego, a jednak eleganckiego wyglądu.

Skomplikowane wnętrza budynku w wielu miejscach zaskakują szeregiem oryginalnych detali i elementów konstrukcyjnych, takich jak zrestaurowane piaskowcowe schody, pozostawione widoczne nośniki, relikty niegdysiejszych otworów wejściowych z piaskowcowymi ościeżami, drewniane konstrukcje na najwyższym piętrze, itp. Te i wiele innych elementów są przyjemnym ożywieniem środowiska wizualnego i wzmacniają świadomość pobytu w historycznie cennym i docenianym obiekcie. Ogólnie przemianę zniszczałej fabryki na wielofunkcyjne Centrum Walzel można uznać za bardzo udaną, pod wieloma względami wzorową, co jest korzystne nie tylko dla samego obiektu i jego użytkowników, ale również dla miasta Meziměstí a co za tym idzie, dla całego regionu Broumovska, ponieważ budynek po przebudowie stapia się z otoczeniem, tworzy jednolitą całość z pozostałymi zabudowaniami niegdysiejszego „Establishmentu Walzel”, tak jak było w czasach największej sławy firmy, oraz stał się prawdziwym centrum, elementem miastotwórczym, który wzbogaca społeczność. Aczkolwiek funkcja Centrum Walzel w tej lokalizacji jest nowa, obiekt stał się zupełnie naturalną, dziś w pełni integralną częścią okolicy. Chodzi o wzorowe przywrócenie do życia zabytku przemysłu, jakie w szerszym regionie nie ma odpowiednika.