pl

Kościoły na Ziemi Broumovskiej

Broumovská skupina kostelů

Kościoły barokowe na Ziemi Broumovskiej

Objevte barokní skvosty Broumovska. Skupina barokních kostelů z 18. století od architektů Kryštofa a Kiliána Ignáce Dientzenhoferových je po právu označována za barokní perly regionu. Každý kostel je architektonickým skvostem. Iniciátorem výstavby byl opat Otmar Zinke. Díky jeho snažení vznikly v krajině i drobné sakrální památky - křížky, plastiky, sošky a křížové cesty. Broumovská krajina s působivě zakomponovanými chrámy vás uchvátí svým neopakovatelným Geniem loci. Broumovská skupina kostelů je od roku 2022 národní kulturní památkou.

letní festival v broumovských kostelích Za poklady Broumovska - pravidelné sobotní koncerty 
+ ideální jako cyklovýlet 

Šonov 2
Bezděkov
Martínkovice
Vernéřovice 2
Božanov
Hvězda
Kostel sv. Marie Magdaleny v Božanově
Vižňov 2
Vižňov

Kościoły tworzące "grupę kościołów broumovskich" na terenie dóbr klasztornych były wybudowane zgodnie z projektami Krzysztofa Dientzenhofera i jego syna Kiliana Ignacego, które powstały na początku XVIII w. Można bezsprzecznie stwierdzić, że są prawnie uznane za regionalne perły baroku, a każdy z kościołów jest klejnotem architektonicznym.

Architektonicznie kościoły są wynikiem przebudowy sieci wcześniejszych kościołów drewnianych. Wszystkie powstały w stosunkowo krótkim czasie, w ciągu lat 1709-1743. Inicjatorem budowy kościołów był opat Otmar Zinke, z benedyktyńskiego opactwa brzewnowsko-broumovskiego. Dzięki jego staraniom powstały nie tylko barokowe kościoły, ale także drobne zabytki sakralne znajdujące wzbogacające pejzaż: krzyże, rzeźby, figurki, drogi krzyżowe itp.

Kościół klasztorny św. Wojciecha, Broumov

Dzisiejszy wygląd klasztoru jest wynikiem przebudów szczytowego baroku. W 1726 r. opat Zinke zatwierdził zupełne usunięcie starego konwentu i większej części budynku opactwa i ich zastąpienie przez nową zabudowę zgodnie z projektem Kilina Ignacego Dientzenhofera. Ogromna budowla, która wyłoniła się z północnej strony wyszła poza pierwotne granice terenu klasztornego, była zakończona pod kątem budowlanym w ciągu zaledwie sześciu lat (do roku 1733 r.).

Dientzenhofer jest również autorem projektu zdobień wnętrza kościoła, wykonywanych przez czołowych artystów baroku praskiego – sztukatora Bernarda Spinetti, malarz fresków Jana Karla Kovářa, czy malarza Feliksa Antoniego Schefflera. Najstarsza pisemna wzmianka o klasztornym kościele św. Wojciecha pochodzi z 1357 r., kiedy prawdopodobnie zakończono budowę gotyckiej podwójnej nawy z poligonalnym zamknięciem prezbiterium i dwoma wieżami – dużą z zegarem w osi zachodniego zwieńczenia i mniejszą z dzwonnicą, znajdującą się z północnej strony prezbiterium. Po pożarze w roku 1684 kościół przebudowano w stylu barokowym (prace prowadził Martin Allie w latach 1685–1688). Bogate zdobienia wewnętrzne kościoła to wynik pracy sztukatorów T. i A. Soldati, malarza fresków J. J. Steinfelsa, rzeźbiarza M. V. Jäckela i K. J. Hiernla. Obrazy na ołtarzach w sześciu kapliczkach bocznych namalował V. V. Reiner.

Kościół św. Wacława, Broumov

Kościół św. Wacława w Broumovie jest jednym z grupy kościołów barokowych. Jest chroniony jako zabytek kultury Republiki Czeskiej.

W miejscu tego kościoła, w pobliżu ówczesnej bramy, po wydaniu listu majestatycznego przez Rudolfa II  broumovscy protestanci rozpoczęli budowę swojego kościoła. W 1618 r. opat klasztoru broumovskiego Wolfgang Selender podjął decyzję o zamknięciu tego kościoła luterańskiego. Skarga luteranów dotarła do sejmu stanów. Na pierwszym posiedzeniu sejmu sprawy jednak nie podjęto a cesarz Mateusz zabronił kolejnego posiedzenia. W dniu 23 maja 1618 r. miała miejsce defenestracja praska, od czego zaczął się pierwszy etap walki trzydziestoletniej. Jednym z impulsów do jej rozpoczęcia, oprócz zburzenia kościoła w Hrobach, było także zamknięcie tego kościoła.

Kościół luterański w czasie wojny trzydziestoletniej spłonął, a na jego miejscu w 1676 r., za opata Tomasza Sartoriusa, wybudowano kaplicęśw. Wacława, któa spłonęła w 1684 r. Wówczas opat Otmar Zinke podjął decyzję o budowie kościoła i kościół zakończono w 1729 r. W 1788 r. kościół przestał pełnić funkcje sakralne, ale następnie go odnowiono i przywrócono funkcje religijne od 1885 r. Po 1950 r. kościół zamknięto i używano go jako magazynu. Po 1989 r. został zwrócony w ramach restytucji, wyremontowany i ponownie wyświęcony w dniu swojego patrona 28 września 1995 r.

Rzut kościoła ma kształt przebudowanego krzyża greckiego z zaokrąglonymi narożami budowli. Niewielki kościół jest włączony do zabudowy szeregowej budynków. Na fasadzie znajduje się linia gzymsu, a w jej dolnej części znajduje się wejście główne. Fasada podzielona jest za pomocą dwóch kolumn toskańskich na trzy części, a nad wejściem umieszczono łukowe okno, a po bokach wnęki.

Freski wewnątrz kościoła, z 1784 r., są autorstwa Feliksa Antoniego Schefflera i przedstawiają apoteozę św. Wacława. Na ołtarzu głównym znajduje się obraz św. Wacława i Jana Nepomucena spod pędzla Wilhelma Kandlera (XIX w.).

Kościół św. Jerzego i św. Marcina, Martínkovice

Kościół św. Jerzego i św. Marcina, znajduje się na wzgórzu nad rzeką Ścinawką. Światynia jest otoczona przez cmentarz. Wcześniej znajdował się tu drewniany kościółek, który po raz pierwszy jest wymieniany w źródłach przed rokiem 1384, a w połowie XVII w. dobudowano wczesnobarokową wieżę. Zachowała się ona także po barokowej przebudowie kościoła w latach 1692–98. Z całej grupy broumovskich kościołów jest to jedyne dzieło architektoniczne Martina Allia, który już wcześniej na zlecenie opata Sartoriusa wykonał przebudowę barokową broumovskiego kościoła klasztornego św. Wojciecha.

Kościół w Martinkowicach ma rzut poziomy w formie greckiego krzyża. Część środkowa nawy jest zasklepiona kopułą, w której wszystkie powierzchnie pokrywają freski Feliksa Antoniego Schefflera, przedstawiające sceny z życia Maryi Panny, św. Jerzego i św. Marcina. Ołtarz główny zdobią rzeźby św. Wawrzyńca i św. Szczepana, pochodzące z początku XVIII w. W 1990 r. kościół w Martinkowicach został okradziony. Złodzieje zabrali wiele cennych rzeźb, włącznie z figurkami drewnianymi z kościelnej szopki. Organy kościelne są jednymi z najcenniejszych, z zachowanych na Ziemi Broumovskiej niemal w stanie pierwotnym. Autorem instrumentu z 1769 r. był broumovski konstruktor organów Franz Süssmuth. Dzięki dofinansowaniu Ministerstwa Kultury Republiki Czeskiej, budżetu kościelnego i gminy Martinkovice, kościół w ostatnich latach przeszedł remont generalny.

Kościół św. Marii Magdaleny, Božanov

Pierwotny kościół w Bożanowie jest wymieniany już w zapiskach z XIV w. Początkowo był pod wezwaniem św. Bartłomieja. Budowa nowego kościoła św. Marii Magdaleny rozpoczęła się w 1709 r., prawdopodobnie wg projektu Krzysztof Dientzenhofera. Brak informacji jak prace były kontynuowane i kiedy je przerwano, ponieważ nie zachowały się dokumenty budowlane z tamtego czasu. Później wybudowano wieżę wschodnią i prezbiterium. Kościół był używany do roku 1735.

Drugi etap budowlany, wykonywany już według nowego projektu Kiliana Ignacego Dientzenhofera był wznowiony po dłuższej przerwie w 1733 r. Całkowite zakończenie budowy nastąpiło w 1743 r. Kościół św. Marii Magdaleny stoi w centrum wsi, w pobliżu skrzyżowania dwóch dróg historycznych. Znajduje się w miejscu dominacji na wzniesieniu, otoczony przez cmentarz i kamienny mur. Nawa kościoła oparta jest na rzucie kwadratu ze ściętymi rogami. Poprzeczne owalne przestrzenie z chórem są przeciwlegle powiązane z osią główną. Główny ołtarz neobarokowy pochodzi z początku z początku XX w. W centrum retabulum ołtarza znajduje się rzeźba św. Marii Magdaleny, patronki kościoła, a po bokach umieszczono rzeźby św. Józefa i św. Jana Chrzciciela. Kościół w ostatnich latach odrestaurowano w ramach programu ochrony dziedzictwa narodowego, zatwierdzonego w 1997 r.

Kościół św. Małgorzaty, Šonov

Już w XIV w. w środku wsi stał drewniany kościół pw. św. Jana Ewangelisty. Później zastąpiono go kaplicą nowogotycką Maryi Panny. Obecny kościół św. Małgorzaty (sv. Markéty) stoi osamotniony na szczycie, w kierunku zachodnim za Szonowem. Jego budowę rozpoczęto w 1726 r. i prawdopodobnie zakończono w ciągu czterech lat. Także autorstwo tego kościoła przypisuje się Kilianowi Ignacemu Dientzenhoferowi.

Kościół jest w ciekawy sposób skierowany swoim frontem z wieżami w kierunku, widocznego stąd, broumovskiego klasztoru. Rzut podstawy tworzy rozciągnięty ośmiokąt, Fasada wejściowa jest wzbogacona o parę graniastosłupowych wież z szeroko rozpostartym blokiem wejściowym. Na końcu znajdują się dwie zakrystie, pomiędzy którymi umieszczono prezbiterium. Świątynia ma łącznie sześć wejść, z czego trzy prowadzą do przedsionka, a trzy do kościoła. Początkowo kościół miał cztery dzwony, jednak większość była zarekwirowana w czasie pierwszej wojny światowej. W 1927 r. broumovski warsztat ludwisarski Octava Wintera wykonał trzy nowe dzwony. Także te trzy dzwony zostały skonfiskowane w czasie drugiej wojny światowej, a pozostały dzwon został później przewieziony do wieży kościoła klasztornego w Broumově. Wnętrze kościoła w Szonowie uległo znacznym zniszczeniom i zostało rozkradzione. Pomimo tego ponownie odbywają się tu nabożeństwa.

Kościół Wszystkich Świętych, Heřmánkovice

Kościół Wszystkich Świętych stoi na niewielkim wzniesieniu w środku cmentarza za wsią, będąc w tym miejscu najwyższym punktem. Już od XIV w. wieś miała drewniany kościół parafialny. Po wojnie trzydziestoletniej stał się kościołem filialnym w ramach parafii z Szonowa. Opat Otmar Zinke wybrał  projekt Kiliana Ignacego Dientzenhofera i kamień węgielny kościoła położono 8 listopada 1722 r.

Świątynię po budowie wyświęcono w 1723 r., a przez kolejne trzy lata pracowano nad budową i wykończeniem wnętrza. Kościół opiera się na rzucie wydłużonego ośmiokąta ze ścianami wyprofilowanymi w formie wklęsłej. Z chórem połączona jest wieża w kształcie prostopadłościanu z zaokrąglonymi narożami, a na końcu nawy znajduje się wąskie prezbiterium, za którym umieszczono prostokątną zakrystię. Strop kościoła przedstawia niebo. W półokrągłych polach znajdują się cztery obrazy czterech ewangelistów, a w eliptycznych wieńcach postaci aniołów. Pierwotny fresk wykonano wkrótce po ukończeniu budowy kościoła, ale przemalowano go w 1865 r. Wyposażenie wnętrza pochodzi z okresu baroku i empiryzmu, jednak bardziej cenne wyposażenie musiało być schowane w bezpiecznym miejscu ze względu na wzrost liczby kradzieży w broumovskich kościołach po roku 1990. W bliskim sąsiedztwie kościoła w Heřmanikovicach zachował się również barokowy budynek parafii. Brak jednak bliższych informacji na jego temat. Niemniej sama forma budynku w sposób widoczny stanowi dopełnienie dientzenhoferowskieho projektu kościoła.

Kościół św. Barbary, Otovice

Początkowo, w miejscu kościoła św. Barbary, stała drewniana kaplica. Na podstawie informacji o prowadzonych budowach wynika, że budowę nowego kościoła, zgodnie z projektem Krzysztofa Dientzenhofera rozpoczęto w 1725 r. a zakończenie prac nastąpiło dwa lata później. W latach 1748-50 prowadzono jeszcze prace związane z wyposażaniem wnętrza. Nawa kościoła ma kształt owalny, z siedmioma kaplicami w formie półkoli, włącznie z prezbiterium.

Przedsionek ma kształt lekko stożkowy. Nad głównym wejściem do kościoła znajduje się tablica pamiątkowa z monogramem opata Otmara Zinke i rokiem 1726 – tzn. rokiem wyświęcenia kościoła św. Barbary. Obecnie z wyposażenia kościoła pozostała tylko zabudowa ołtarzowa. Prawdopodobnie najcenniejszym zabytkiem jest ołtarz w południowej, środkowej kaplicy, który był ołtarzem głównym. Różne płaskorzeźby i zdobienia pochodzą w większości z XVIII w., a pozostałe, bardziej cenne wyposażenie zostało zabezpieczone w depozytach. W ramach ekspozycji Muzeum Ziemi Broumovskiej wystawiony jest obraz płytowy Ukrzyżowanie (z kościoła św. Barbary w Otovicach), pochodzący z XV w., stanowiący swego rodzaju niepowtarzalny w całym regionie zabytek. Obecnie kościół znajduje się w środku wsi, jednak dawniej stał na uboczu i był otoczony cmentarzem.

Kościół św. Anny, Vižnov

Pierwotny kościół drewniany w Vižňovie jest wzmiankowany już w pierwszej połowie XIV w. Do czasu wojny trzydziestoletniej był to kościół parafialny, następnie stał się filią parafii w Vernéřovicach. Budowę obecnego kościoła św. Anny rozpoczęto w 1724 r. i w pełni zakończono cztery lata później. Prace prowadził mistrz budowlany z Broumova, a projekt architektonicznie bez wątpienia był wykonany przez Kiliana Ignacego Dientzenhofera.

Nawa kościoła ma głęboki owalny rzut z lekko wklęsłymi środkowymi odcinkami bocznymi. Ze strony krótszych boków do nawy przylegają dwie podobne części składowe budowli, które mają wygładzone naroża. Po stronie zachodniej jest małe prezbiterium, połączone z niską zakrystią, a po stronie wschodniej znajduje się chór z dwoma schodami kręconymi, do którego dobudowano wieżę w kształcie graniastosłupa. Budowniczym wieży był Johann Heinrich Opitz z Ruprechtic. Dach czterospadowy początkowo miał konstrukcję gontową. Pokrycie w 1903 r. wymieniono go na łupkowe, w latach 90. XX w. na blaszane, malowane na czerwono. Z pierwotnego wyposażenia wnętrza nie zostało niemal nic, ponieważ wszystko co było wartościowe, złożono do depozytu po kradzieży w 1990 r. barokowego obrazu. Konstrukcja kościoła św. Anny w Vižnovie została wykonana na bardzo wysokim poziomie jakościowym, jednak niestety obecnie stan budowli jest bardzo zły.

Kościół św. Michała, Vernéřovice

Kościół parafialny św. Michała stanowi najwyższy punkt we wsi Vernéřovice. Znajduje się na wzniesieniu w centrum wsi, w miejscu dawnego kościoła drewnianego. Wcześniejszy, drewniany kościół w 1540 r. kazał wybudować opat Mateusz, a pod koniec XVII w. decyzją opata Tomasza Sartoria został rozbudowany. Dzisiejszy kościół barokowy wybudowano w latach 1719-20, choć można też podać rok 1722, kiedy zakończone zostały prace nad wyposażeniem. Kościół zbudowano prawdopodobnie wg planów Krzysztofa Dientzenhofera.

Autorstwo projektu nie jest w sposób bezpośredni udokumentowane, ale projekt ma ścisły związek z działaniami opata Otmara Zinke. W przypadku kościoła w Vernéřovicach jest to kościół jednonawowy, z zakrystią po stronie wschodniej i wieżą po stronie zachodniej. Początkowo kościół był wyposażony w pięć dzwonów, jednak większość skonfiskowano w czasie pierwszej wojny światowej. W 1924 r. w broumovskich warsztatach ludwisarskich Octava Wintera wykonano dwa nowe dzwony. Jednak także te dwa dzwony w czasie II wojny światowej skonfiskowano i do dziś został tylko jeden dzwon z XVII wieku. Nad głównym wejściem znajduje się marmurowa płyta z napisem, który można przetłumaczyć: „Księciu niebiańskich zastępów św. Michałowi poświęcił Otmar, opat brzewnowski 1719”. Główny obraz na ołtarzu jest dziełem Feliksa Antoniego Schefflera i przedstawia objawienie św. archanioła Michała na górze Gargano. Blisko kościoła stoi barokowy budynek parafii z umieszczonym nad wejściem herbem opactwa brzewnowsko-broumovskiego. Dziś znajduje się tam urząd gminy.

Kościół św. Jakuba Starszego, Ruprechtice

Kościół św. Jakuba Starszego znajduje się w miejscu dawniejszego drewnianego kościółka, wzmiankowanego po raz pierwszy w roku 1386. Budowę nowej świątyni, według zachowanych źródeł, rozpoczęto przez ułożenie kamienia węgielnego 18 sierpnia 1720 r. Autorem projektu prawdopodobnie był Krzysztof Dientzenhofer, a prace budowlane prowadził jego syn Kilian Ignacy. W kwietniu 1723 r. kościół wyświęcono.

O budowach wiejskich kościołów jednoosobowo decydował opat, w tym przypadku Otmar Zinke, jednak koszty były także częściowo po stronie miejscowych proboszczów, w większości z dochodów parafii i datków od wiernych. Dlatego takie kościoły były prostsze i z uboższym wyposażeniem. W przypadku kościoła w Ruprechticach jest to budowla jednonawowa na rzucie rozciągniętego ośmioboku, z oknami w centralnym punkcie boków. W 1998 r. ołtarz wzbogacono o nowy obraz św. Jakuba Starszego, autorstwa Vjaceslava Iljašenko. Kościół posadowiony jest na wzgórzu w północnej części wsi, w centrum cmentarza. Formę bramy przy wejściu na teren cmentarza spełnia renesansowa, dwupiętrowa dzwonnica z II poł. XVI w. Większość dzwonów zarekwirowano w czasie pierwszej wojny światowej. Obok kościoła znajduje się budynek parafii z umieszczonym nad wejściem herbem opactwa brzewnowsko-broumovskiego. Dawniej do parafii w Ruprechticach wcześniej należały wsie Hynčice i Jetřichov.

Kaplica Gwiazda (Hvězda)

Gwiazd jest chyba najczęściej odwiedzanym miejscem Ścian Broumova, a jednocześnie ważnym przecięciem szlaków turystycznych.

Na samym grzbiecie w 1733 r. wybudowano barokową kaplicę kamienną opartą na rzucie w kształcie gwiazdy. Jest ona dziełem K. I. Dientzenhofera. Z kaplicą połączone jest kamienne obejście, z którego rozciąga się piękny widok na Kotlinę Broumovską, Góry Wałbrzyskie, Góry Suche i Góry Sowie. Na murze chroniącym przed upadkiem w przepaść, przy obejściu znajduje się metalowa płyta, z naniesionymi punktami orientacyjnymi, dzięki czemu łatwo zidentyfikować miejsca będące w zasięgu tego punktu widokowego.

W pobliżu kaplicy stoi drewniane schronisko z XIX w., wybudowane w stylu szwajcarskim i funkcjonujące dzisiaj jako restauracja. Oba obiekty – schronisko i kaplica, znajdują się w przepięknym miejscu przyrodniczym grzbietu skalnego i są objęte ochroną jako zabytki. Do schroniska Gwiazda prowadzi droga z Hlavňova, a niedaleko przed schroniskiem jest udostępniony parking dla pojazdów.

Kościół św. Prokopa, Bezděkov

Kościół św. Prokopa w Bezděkovie wybudowano w latach 1724-27 zgodnie z projektem Ignacego Dienzenhofera.

Wieś Bezděkov, jako jedyna geograficznie nie należy do regionu Broumovskiego, ale tutejszy kościół ma związek z historią benedyktynów Ziemi Polickiej i dodatkowo jest zaliczany do tzw. Grupy Kościołów Broumovskich. Budowę kościoła rozpoczęto za czasów opata Otmara Zinke w latach 1724-1727.

Kościół znajduje się na łagodnym wzniesieniu na obrzeżu wsi. W pierwotnym stanie barokowym funkcjonował jako soliter na niezabudowanym wzgórzu, prawdopodobnie przy dawnym rozdrożu między Policą, Hronovem i Machovem.

W porównaniu z innymi kościołami grupy broumovskiej powstał dopiero w okresie barokowym, ponieważ nie ma żadnych wzmianek o starszym kościele.

Dopełnieniem kościoła był budynek parafii, połączony ze świątynią drogą ułożoną w osi obu obiektów.

Znaleźć miejsce
Interaktivní mapa